Historia szkoły

Zmiany polityczne w Austrii stworzyły szczególne perspektywy dla rozwoju oświaty w Galicji. Podstawę autonomii szkolnej stanowiła ustawa z 22 czerwca 1867 roku O narodowym języku nauczania w szkołach ludowych i średnich oraz zatwierdzony w tym samym roku, statut Rady Szkolnej Krajowej. Do zakresu działalności Rady należało przedstawianie projektów organizacji szkolnictwa średniego i ludowego, wniosków w sprawie nominacji inspektorów szkolnych, dyrektorów szkół średnich i powoływania kierowników szkół ludowych.

Echa tych wielkich zmian odzwierciedla Kronika szkoły męskiej z lat 1869 – 1937, pieczołowicie przechowywana w naszej szkole. W dniu 5 marca 1869 roku zanotowano, że językiem wykładowym jest język polski. Wśród używanych wówczas podręczników na uwagę zasługuje elementarz polsko-niemiecki.

Na posiedzeniu rady miasta Oświęcimia, w dniu 24 maja 1868 roku, kierownik Józef Neschett przedłożył prośbę, aby rozpocząć starania o przekształcenie tutejszej 4-klasowej szkoły trywialnej w szkołę główną. Wniosek został przyjęty i jeszcze w tym samym roku Rada Szkolna Krajowa pozwoliła zmienić tytuł szkoły trywialnej rozszerzonej na : Szkoła główna.

W związku ze wzrostem liczby uczniów, rada miasta, w dniu 2 lutego 1872 roku uchwaliła wybudowanie nowego gmachu szkolnego na placu szpitalnym w północno-wschodniej stronie
od kościoła parafialnego. Sprawa budowy szkoły kilkakrotnie przeplata się w Księdze uchwał rady gminnej miasta Oświęcimia z bardziej znanym problemem budowy nowego ratusza. Kamień węgielny pod nową szkołę poświęcił uroczyście już 29 maja 1872 roku ks. proboszcz Andrzej Knycz, przemawiając „treściwymi a serdecznymi wyrazy, podnosząc zasługi do szerzenia oświaty dążących obywateli, wyłuszczając przy tem korzyści szkoły i nauki.”

Jeszcze przed ukończeniem budowy, w dniu 1 września 1872 roku rada miasta uchwaliła utworzenie osobnej szkoły dla dziewcząt : „trzyklasowej szkoły panieńskiej”. Już w roku szkolnym 1872/1873 pracę z dziewczętami z trzeciej i czwartej klasy rozpoczęła nowa nauczycielka, późniejsza kierowniczka szkoły żeńskiej, Ludwina Lulla. Do tej pory dziewczęta i chłopcy uczyli się razem, o czym świadczą wpisy do Książki złotej uczniów celujących i obyczajowych.

Budowę nowej szkoły, która mieściła siedem sal i kancelarię dla dyrektora, ukończono już w sierpniu 1873 roku. Podczas inauguracji roku szkolnego w dniu 1 października ksiądz Andrzej Knycz poświęcił nowy budynek szkolny „przy współudziale duchowieństwa miejscowego, grona nauczycieli i nauczycielek, młodzieży szkolnej, cechów i licznie zgromadzonych obywateli.” Równocześnie otwarta została, w tym samym budynku na dole, szkoła 3-klasowa dla dziewcząt (szkoła panieńska). Opiekę nad nią powierzono kierownikowi szkoły męskiej, którym był od 1872 roku Alfred Munk.

Powyższe zmiany były zgodne z postanowieniami uchwalonej przez Sejm Krajowy we Lwowie Ustawy o zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół ludowych i obowiązku posyłania do nich dzieci, która weszła w życie 2 maja 1873 roku. Wprowadzała ona bezpłatność nauki i obowiązek szkolny od 6 do 12 roku życia. Dzieliła szkoły ludowe na pospolite i wydziałowe, ustanawiała sieć szkół ludowych w każdej gminie, ich stopień organizacyjny, od szkół jednoklasowych z jednym nauczycielem, po pełne 6-letnie szkoły z 6 nauczycielami. Możliwe było podniesienie liczby nauczycieli ponad ten wymiar tylko wtedy, gdy gmina brała na siebie obowiązek wypłaty wynagrodzenia z własnych środków. Wreszcie ustawa w art. 8 stwierdzała: „Gdzie tylko fundusze miejscowe wystarczają, mają dziewczęta oddzielnie pobierać naukę lub urządzić osobne szkoły żeńskie.”

Ostatecznie w roku 1875 na mocy wspomnianej ustawy z 1873 roku tutejsza szkoła została rozdzielona i przekształcona na 4-klasową męską, której kierownikiem został Alfred Munk, oraz na 4-klasową żeńską, kierowaną od 1876 roku przez Ludwinę Lullę. Pierwsze wzorowe uczennice klasy 4 zostały wpisane do Książki Złotej 28 czerwca 1877 roku.

     Odtąd mamy w Oświęcimiu dwie szkoły i dwie kroniki prowadzone przez kolejnych kierowników i kierowniczki. Podkreślić należy, że do tego momentu treść kronik jest niemal identyczna, bo jak przyznała Ludwina Lulla „to też bez zmian przepisanem zostało z historyi szkoły, którą szkoła męska posiada.” Oczywiście w dalszym ciągu obie szkoły miały ze sobą wiele wspólnego : przede wszystkim budynki szkolne, pomoce naukowe, młodzież brała udział we wspólnie organizowanych uroczystościach szkolnych, wzorowych uczniów nadal aż do 1909 roku wpisywano do jednej „złotej księgi”. Zdarzały się również małżeństwa nauczycieli szkoły męskiej z paniami uczącymi w żeńskiej (np. Antoniny Pilarskiej z Józefem Jakubcem )

W roku 1875 Rada Szkolna Krajowa wydała plany naukowe dla szkół ludowych. Przedmiotami obowiązkowymi były: religia, język polski, (także ruski w Galicji Wschodniej) język niemiecki począwszy od klasy 3, rachunki, nauki przyrodnicze, geografia z historią, kaligrafia, rysunki i geometria, gimnastyka, śpiew ze słuchu i z nut, w szkołach żeńskich roboty ręczne i nauka gospodarstwa domowego.

Po pożarze miasta w 1881 roku, w którym ucierpiały także budynki szkolne, większy odrestaurowano i oddano do użytku szkolnego już we wrześniu tego samego roku. Na mniejszym (starszym) dobudowano piętro, by uzyskać nowe sale lekcyjne.

W Oświęcimiu, podobnie jak w całej Galicji, można było obchodzić rocznice narodowe. We wrześniu 1883 roku młodzież obu szkół brała udział w uroczystości na pamiątkę 200 rocznicy odsieczy wiedeńskiej, a w 1910 roku uczczono pięćsetlecie bitwy pod Grunwaldem. Co roku w czerwcu odbywały się nabożeństwa żałobne ku czci żołnierzy poległych 27 czerwca 1866 roku w bitwie pod Oświęcimiem. W 1908 roku świętowano również 50 rocznicę kapłaństwa papieża Piusa X i 60-lecie panowania cesarza Franciszka Józefa I.

Na pożółkłych kartach  szkolnych kronik znaleźć można informację o pierwszym patronie młodzieży oświęcimskich szkół: „Za staraniem księdza proboszcza Tomasza Kolasińskiego zezwolił Generalny Konsystorz Krakowski, aby szkoła tutejsza była pod wezwaniem świętego Stanisława Kostki.” W roku 1886, w dzień św. Stanisława Kostki, 14 listopada odbyło się więc uroczyste nabożeństwo, podczas którego nastąpiło poświęcenie odnowionych chorągwi szkolnych i obrazu św. Stanisława Kostki podarowanego przez księdza proboszcza Tomasza Kolasińskiego.

W 1893 roku nastąpiła kolejna ważna reorganizacja oświęcimskich szkół. Rada Szkolna Krajowa przekształciła tutejsze 4-klasowe szkoły męską i żeńską na 5-klasowe (Od 1 września 1893 r.) Była to odpowiedź na podejmowane od kilku lat starania.

       Według danych zawartych w wydanym we Lwowie w 1895 roku Szematyzmie Królestwa Galicji i Lodomerii w powiecie bialskim obok oświęcimskich szkół 5-klasowych męskiej i żeńskiej istniały tylko 5-klasowa w Kętach oraz 6-klasowa męska i 7-klasowa żeńska w Białej.

Nauczyciele oświęcimscy mieli obowiązek brania udziału w konferencjach okręgowych, które odbywały się najczęściej w Oświęcimiu. Przedstawiano na nich szczegółowy rozkład materiału nauczania w poszczególnych klasach, wygłaszano referaty, dyskutowano, prezentowano lekcje „praktyczne”. Na jednej z nich, w czerwcu 1899 roku, kierownik szkoły męskiej Stanisław Rzeszódko, wygłosił sprawozdanie na temat :”W jaki sposób można utrzymać najłatwiej karność w szkole ludowej i wzbudzić u uczniów zamiłowanie do nauki”.

Każdy rok szkolny kończył się egzaminem, czy raczej popisem przed komisją, z przewodniczącym Rady Szkolnej Miejscowej na czele. Po odczytaniu klasyfikacji , najlepsze uczennice i uczniowie, otrzymywali nagrody książkowe zakupione za fundusze uzyskane z kasy miejskiej i od prywatnych ofiarodawców.

Do tradycji szkół należało obdarowywanie upominkami w okresie świąt Bożego Narodzenia dzieci z ubogich rodzin. Zazwyczaj była to najpotrzebniejsza odzież na zimę i obuwie. Szczególnie zasłużył się w organizowaniu tych akcji, piastujący godność przewodniczącego Rady Szkolnej Miejscowej, ks. proboszcz Andrzej Knycz II (1890-1902). Z jego inicjatywy powstało „Towarzystwo św. Jadwigi” pomagające najuboższym, również tym najmłodszym.

Ze względu na stały wzrost liczby dzieci, szkoły odczuwały dotkliwie trudności kadrowe i lokalowe. Miasto musiało dla potrzeb szkół wynajmować prywatne pomieszczenia na Nowym Rynku, na Rynku Głównym, a w latach późniejszych również w budynkach przy ulicy Kęckiej i Stolarskiej.

W związku z powyższym, w 1896 roku dobudowano 2 piętro na głównym gmachu szkoły. Budynek po przebudowie składał się z 13 sal, z czego 4 na parterze , 4 na I piętrze, 5 na II piętrze oraz 1 małej salki przeznaczonej na kancelarię. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Szkolnej Okręgowej, szkoła męska mieściła się na II piętrze i w 1 sali na parterze. Nie rozwiązało to całkowicie problemów lokalowych. W kronice szkoły męskiej, w notatce z 1908 roku, przeczytać można, że podczas pisania i rysowania w jednej największej sali „56 uczniów usiadło w ławkach niezbyt wygodnie, a 29 musiało stać lub siedzieć na podłodze”. Według danych z 1907 roku do szkoły uczęszczało 586 uczniów podzielonych na 11 oddziałów (4 oddziały klasy pierwszej, 2 – klasy drugiej, 2 – klasy trzeciej, 2 – klasy czwartej i 1 klasy piątej).

Współcześni oświęcimscy uczniowie mogą pozazdrościć swoim rówieśnikom tego, że „od najdawniejszych czasów” czwartki jako dni targowe były wolne od nauki. Dopiero rozporządzeniem z dnia 29 listopada 1897 roku Rada Szkolna Krajowa ostatecznie zezwoliła na wprowadzenie nauki także w czwartki.

Piękna uroczystość szkolna odbyła się dnia 30 listopada 1901 roku. Malarz z Oświęcimia Jan Stankiewicz (1860-1939, późniejszy twórca kopii turyńskiego obrazu Matki Bożej ), ofiarował młodzieży szkolnej bogatą, przez siebie namalowaną chorągiew na której widniały wizerunki patronów : św. Jadwigi śląskiej i św. Jana Kantego. Chorągiew została poświęcona podczas Mszy św. Dalsza część uroczystości odbywała się w budynku szkolnym w wielkiej sali na I piętrze.

W roku szkolnym 1911/1912 ze względu na dużą ilość uczniów, Rada Szkolna Okręgowa  „prowizorycznie” rozdzieliła szkołę męską na dwie (żeńską również). Od tego roku obok 5-klasowej męskiej o 2 odrębnych oddziałach w klasie piątej, istnieje jeszcze, jak czytamy w kronice, „prowizorycznie utworzona 4-klasowa, pod osobnym kierownictwem”.

W tym samym roku szkolnym Zarząd szkoły męskiej 5-klasowej zwrócił się z prośbą do Rady Szkolnej Okręgowej o pozwolenie na wprowadzenie planu dla szkół sześcioklasowych. Do pisma załączony został spis uczniów klasy piątej na piąty i szósty rok nauki. W odpowiedzi na tę prośbę, za staraniem inspektora szkolnego, Wacława Zajączkowskiego, Rada Szkolna Krajowa, zezwoliła, by szkoła dotąd 5 – klasowa od dnia 1 września 1912 r. posługiwała się planem szkół męskich
6-klasowych. Wobec tego powstała 5-klasowa szkoła męska z planem szkoły 6-klasowej, nazywana także 6-klasową szkołą męską prowizoryczną.

W notatkach kronikarskich natrafiamy często na echa wielkich wydarzeń historycznych tego okresu. Po wybuchu I wojny światowej już w dniu 11 września 1914 roku przerwano naukę
z powodu zakwaterowania w budynkach szkolnych powołanych do wojska żołnierzy. Po 2-tygodniowej przerwie przywrócono naukę, ale już 15 października zjechała do Oświęcimia komisja sanitarna wojskowa i zajęła wszystkie sale szkolne na szpital wojskowy, a następnie na kwatery wojskowe. Próbowano wznowić naukę z dniem 27 stycznia 1915 roku w wynajętych salach przy ulicy Stolarskiej, z których 5 przeznaczono dla szkoły męskiej, a 5 dla szkoły żeńskiej.

Po odzyskaniu niepodległości pierwszym aktem prawnym dotyczącym oświaty był Dekret Naczelnika Państwa O obowiązku szkolnym z dnia 7 lutego 1919 roku, mówiący, że „wykształcenie w zakresie szkoły powszechnej jest obowiązkowe dla wszystkich dzieci w wieku szkolnym”, czyli od 7 do 14 lat. Do czasu utworzenia na terenie całego kraju siedmioklasowych szkół powszechnych, dekret zalecał utrzymanie w mniejszych miejscowościach cztero- lub pięcioletnich szkół powszechnych. Konstytucja marcowa z 1921 roku podkreślała również w art. 118 i 119 obowiązkową i bezpłatną naukę w zakresie szkoły podstawowej.

Dążeniu do ujednolicenia szkolnictwa służyły dwie ustawy z dnia 17 lutego 1922 roku O zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół powszechnych i O budowie publicznych szkół powszechnych. Pierwsza z nich uzależniała stopień organizacyjny szkoły od liczby zamieszkałych w obwodzie dzieci w wieku szkolnym. Szkoła siedmioklasowa, o 7 lub w razie istnienia oddziałów równoległych, o większej liczbie nauczycieli, miała być tworzona przy liczbie ponad 300 dzieci w obwodzie szkolnym. Zasady organizacyjne szkolnictwa powszechnego najszybciej wprowadzono w życie na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego. Na terenach byłego zaboru austriackiego przez dłuższy czas utrzymywała się struktura szkolna odziedziczona po okresie autonomii galicyjskiej. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w interesującej nas szkole męskiej w roku szkolnym 1920/1921 grono pedagogiczne, wraz z kierownikiem, księdzem katechetą oraz nauczycielem religii mojżeszowej, liczyło 13 osób.

Istniejąca jeszcze do stycznia 1921 roku Rada Szkolna Krajowa w czerwcu 1920 roku zezwoliła na wprowadzenie w tutejszej szkole męskiej w roku szkolnym 1920/1921 planu szkoły wydziałowej.

W pierwszych latach niepodległości dokonano także unifikacji systemu zarządzania szkolnictwem. Podstawy prawne stworzyła ustawa o tymczasowym ustroju władz szkolnych
z czerwca 1920 roku. Dla celów administracyjnych tworzono okręgi szkolne kierowane przez kuratorów. W styczniu 1921 roku minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zniósł Radę Szkolną Krajową we Lwowie i utworzył na jej miejsce Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego (z którego po kilku miesiącach wydzielił Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego).

Dopiero rok 1925 przyniósł zasadniczą reorganizację oświęcimskich szkół. Na posiedzeniu Rady Szkolnej Miejscowej w dniu 6 lutego 1925 roku podano do wiadomości Rady Orzeczenie Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie z dnia 12 grudnia 1924 r., które zreorganizowało 4 miejscowe szkoły powszechne. Dotychczasową 5-klasową szkołę powszechną męską przy kościele przekształcono na drugą 7-klasową publiczną szkołę powszechną męską. Na kolejnym posiedzeniu Rady Szkolnej Miejscowej w dniu 30 października 1925 r. przyjęto Rozporządzenie Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie z dnia 30 lipca 1925 roku, którym nadano patronów wszystkim istniejącym szkołom. Nasza szkoła nr 2 otrzymała imię Łukasza Górnickiego.

         Krótkie notatki wpisywane do szkolnej kroniki przez cały okres międzywojenny ręką kierownika Józefa Skarbka, świadczą o patriotycznym wychowaniu dzieci i młodzieży przez ówczesną szkołę. Znajdujemy w nich także odbicie ważnych wydarzeń i przemian politycznych. Już 22 listopada 1918 roku uczczono „połączenie wszystkich ziem polskich w jedno państwo”. Uroczystości z tej okazji organizowano od tej pory co roku obok nadal istniejących obchodów rocznicy powstania listopadowego, styczniowego i Konstytucji 3 Maja. W 1919 roku przypomniano w dniu 24 marca przysięgę Tadeusza Kościuszki, a 15 października rocznicę jego śmierci.21 marca 1921 roku młodzież wzięła udział w pochodzie „z powodu pomyślnego głosowania na Górnym Śląsku”, 22 marca 1923 roku odbył się poranek „z powodu ustalenia granic wschodnich”. W dniu 20 grudnia 1922 roku młodzież wzięła udział w nabożeństwie żałobnym odprawianym za zamordowanego Gabriela Narutowicza – pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Od 1921 roku 19 marca obchodzono uroczyście imieniny Józefa Piłsudskiego, a od 1933 świętowano również imieniny prezydenta Ignacego Mościckiego. W okresie tym pojawiają się także znane nam dobrze: Dzień Matki, Dzień i Tydzień Dziecka, rocznica ustanowienia Komisji Edukacji Narodowej.

Dnia 13 listopada 1926 roku odbył się poranek z okazji rocznicy kanonizacji świętego Stanisława Kostki, a dnia 21 grudnia 1927 roku dla uczczenia 400 rocznicy urodzin Łukasza Górnickiego. Starano się wskazywać nowy wzór renesansowego humanisty z Oświęcimia, a równocześnie nie zapominać o „starym” patronie.

W okresie międzywojennym w szkolnych kronikach, protokołach Rady Szkolnej Miejscowej, a także w Księgach uchwał Rady Gminnej miasta Oświęcimia, przewija się problem remontów budynków szkolnych, wynajmu i budowy nowych. Po oddaniu do użytku w 1931 roku nowego gmachu przy ul. Chrzanowskiej, Rada Szkolna Powiatowa wydała zarządzenie w sprawie rozmieszczenia wszystkich czterech szkół. Szkoła męska nr 2 otrzymała 3 sale na parterze w budynku większym i 3 sale na I piętrze w budynku mniejszym przy kościele, a także II piętro w kamienicy wynajętej przy ulicy Stolarskiej. Liczyła 12 oddziałów, w których uczyło 10 nauczycieli, Jedna sala w oficynie na parterze tego samego budynku służyć miała do nauki religii żydowskiej dla dzieci wszystkich szkół. Pozostały jeszcze 3 sale w starym budynku przy ul. Chrzanowskiej. Jedną przeznaczono na świetlicę dla harcerzy, drugą na kuchnię potrzebną do przygotowania posiłków dla dzieci, trzecia miała służyć w razie potrzeby za salę szkolną.

Już wkrótce, bo w grudniu 1933 roku, okazało się, że budynek przy ul. Stolarskiej nie odpowiada warunkom szkolnym, ponieważ właściciel nie wykonał koniecznych prac remontowych. Zaczęto więc szukać w mieście obiektu, który można by przeznaczyć na szkołę. Wskazywano nawet na Zamek, ale propozycja ta nie zyskała akceptacji radnych głównie ze względu na wąskie korytarze. Ostatecznie wskazano na dom gminny im. Józefa Piłsudskiego przy ul. Chrzanowskiej, który wybudowano w latach 1928–1930 dla uczczenia 10 rocznicy odzyskania niepodległości z przeznaczeniem na mieszkania dla niezamożnej ludności miasta. Całą sprawę komplikował fakt, że dotychczasowych mieszkańców, nie było gdzie przekwaterować. Uzyskanie na ten cel odpowiednich baraków było przedmiotem obrad władz miejskich i Rady Szkolnej Miejscowej również w 1935 roku. Dopiero w roku szkolnym 1937/1938 w budynku gminnym im. Józefa Piłsudskiego znalazły swoją siedzibę : szkoła nr 4 i częściowo szkoła nr 2.

Dbano także o otoczenie wokół szkół. W 1929 roku, na wydzierżawionym od księdza Józefa Skarbka tzw. ogrodzie plebańskim przy ulicy Chrzanowskiej, urządzono boisko do gier i zabaw. W 1934 koło szkoły nr 3 założono ogród dla dzieci wszystkich szkół.

Po wybuchu II wojny światowej – okupant hitlerowski na terenie miasta zlikwidował wszystkie polskie szkoły tworząc tylko w budynku dawnej „trójki” niemiecką szkołę dla dzieci napływowych Niemców oraz Volksdeutschów z miasta. Nikt jednak nie przypuszczał, że okupacja niemiecka przyniesie naszemu miastu jeszcze inne jakże tragiczne zmiany, a nauczyciele i ich wychowankowie będą zdawać nadzwyczajny egzamin ze swego patriotyzmu i odwagi.

Szkołą kierowali kolejno do wybuchu II wojny światowej :

Schemat reorganizacji szkolnictwa do 1925 roku :

3.             Książka złota dla uczniów celujących i obyczajowych w Oświęcimiu z lat 1858-1909.

4.             Akta miasta Oświęcimia z lat 1807-1944. ( Księga uchwał Rady Szkolnej Miejscowej z lat 1921-1936, Księgi uchwał rady gminnej miasta Oświęcimia )

Materiały źródłowe drukowane:

1.             Dzienniki Ustaw i Rozporządzeń Krajowych, Lwów 1866, 1873, 1892,1895.

2.             Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z 1922.

3.             Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii, Lwów, roczniki: 1890-1914.

4.             Zbiór Ustaw i Rozporządzeń Administracyjnych, red. Jerzy Piwocki,
Lwów 1901.

Opracowania i artykuły :

1.             Ryszard Wroczyński, Dzieje oświaty polskiej 1795-1945,Warszawa 1996.

2.             Historia wychowania wiek XX, red. Józef Miąso, Warszawa 1980.

3.             Stanisław Mauersberg, Oświata, [w:] Polska odrodzona 1918-1939, państwo, społeczeństwo, kultura, red. Jan Tomicki, Warszawa 1988.

4.             Elżbieta Skalińska-Dindorf, W hołdzie Marszałkowi, Oświęcimski Chemik,
Nr 9, 1991.

5.             Elżbieta Skalińska-Dindorf, Gorzka prawda, Oświęcimski Chemik,
Nr 3, 1995.

6.             Jan Ptaszkowski, Z kart szkolnej kroniki, „Opowiada starodawne dzieje…” [w:] Opowieści spod zamkowej góry nr 1 i 2, Cieszyn 1983.

7.             Jan Ptaszkowski, Sanktuarium Matki Bożej Wspomożenia Wiernych
w Oświęcimiu, Kraków 1998.

wersja html : Dariusz Wawrzyniak

HISTORIA SZKOŁY

(1945-2005)

Powojenna historia Szkoły Podstawowej nr 2  – dzisiejszego Miejskiego Gimnazjum nr 2 im. Łukasza Górnickiego, zdaje się potwierdzać słowa polskiego wieszcza – przeszłość to rzeczywiście dziś, ale w nieco zmienionej formie, w świecie nowych wyzwań i zasad. Tak jak zmieniały się dzieje i czasy, tak zmieniała się szkoła i wartości, będące dla niej najważniejsze. Obecny patronat Łukasza Górnickiego, którym nasza szkoła cieszy się ponownie od 2003 roku, jest dowodem zatoczenia przez historię koła, zapoczątkowanego rokiem 1925, w którym to SP nr 2 nadano imię słynnego renesansowego pisarza i dworzanina. Obecny wizerunek szkoły, jej działalność oraz sukcesy ściśle determinowane są tradycją i przeszłością, a także  pamięcią o dokonaniach i zasługach tych, których często  już nie ma. Dystans do historii, ale i świadomość ciągłości pokoleniowej, uczniowie i nauczyciele naszej szkoły zawdzięczają przede wszystkim powojennym dziejom SP nr 2.

Po wojnie szkolnictwo podstawowe na terenie miasta organizował Józef Skarbek, który był również dyrektorem Szkoły Podstawowej nr 2, noszącej wówczas imię Łukasza Górnickiego. Po przeprowadzeniu spisów dzieci w wieku szkolnym, już 10 lutego 1945 roku uruchomiono naukę. Szkoła Podstawowa nr 2 liczyła 280 uczniów. Mieściła się na parterze Szkoły nr 1 przy ul. Kościelnej. Zakończenie roku szkolnego w 1945 roku miało miejsce 14 lipca. Najważniejszą rolę w inauguracji powojennej działalności szkoły odegrał –  obok dyrektora Skarbka – Komitet Rodzicielski, którego spotkania odbywały się regularnie co kilka dni od marca 1945 r. Przewodniczącym Komitetu był August Wrona. Księga Protokołów Komitetu Rodzicielskiego Szkoły im. Łukasza Górnickiego tak dokumentuje trudne początki SP nr 2 zaraz po II wojnie światowej:

„Po posiedzeniu na zaproszenie dyr. Skarbka Komitet Rodzicielski udał się na przegląd szkoły  im.  Ł. Górnickiego, gdzie zastał szkołę zupełnie pustą, nie było żadnych ławek, biurek, szaf, krzeseł, gdyż – jak wiadomo – szkoła była obrócona na biura niemieckie w czasie okupacji.” (wpis z 25 marca 1945 r.)

Chcąc przywrócić szkołę do stanu umożliwiającego dzieciom naukę, Komitet Rodzicielski  rozpoczął intensywną pracę,  m. in. zwrócił się do – jak to określono – „władz kompetentnych” o pomoc w urządzeniu klas lekcyjnych, sam zajął się natomiast zdobywaniem środków finansowych na ten cel, przede wszystkim organizując zabawy. I tak już w październiku urządzono zabawę taneczną dla czterech oświęcimskich szkół – im.  Ł. Górnickiego, im. Królowej Jadwigi, im. Hoffmanowej i im. Wyspiańskiego. Dochód z imprezy przeznaczono na zakup przyborów szkolnych, głównie dla biedniejszych dzieci. Podobne zabawy odbywały się kilka razy do roku przez kolejne lata i stanowiły ważne źródło finansowe, dzięki któremu w następnych latach pokrywano m. in. koszty wydatków związanych z dożywianiem uczniów SP nr 2.

Ważną informację przynosi protokół Komitetu Rodzicielskiego datowany na 15 grudnia 1946 roku. Wynika za niego, że Szkoła Podstawowa im. Łukasza Górnickiego była szkołą płatną, a czesne wynosiło 50 zł. Jednocześnie istniała możliwość uchylenia obowiązku opłaty, po wcześniejszym złożeniu podania i rozpatrzeniu go przez dyrektora i członków Komitetu. Kolejne lata przynoszą zmianę czesnego na „dobrowolne, przyjęte i podpisane przez rodziców opłaty szkolne”.

Od 1948 roku – jak wynika z Księgi Protokołów Komitetu Rodzicielskiego – SP nr 2 staje się siedzibą Międzyszkolnego Komitetu Rodzicielskiego, którego  zebrania odbywały się w sali gimnastycznej. Działalność grupy rodziców zostaje zawieszona  30 marca 1949 roku. W tym dniu na zebraniu przedstawiono pismo z ówczesnego Starostwa, w myśl którego Komitet miał zostać rozwiązany:

„Po krótkiej dyskusji powzięto postanowienie, aby uczynić zadość naszym władzom  i postanowiono zawieszenie działalności Komitetu, o czym  w wyznaczonym czasie zawiadomiono Starostwo Powiatowe.”

Ostatnim efektem działań Komitetu Rodzicielskiego Szkół Powszechnych w Oświęcimiu, którego istnienie wznowiono dopiero pod koniec lat 50-tych, było pozyskanie dla szkoły radioodbiorników, co stanowiło z kolei skutek „zapisania się na członków radiofonizacji i złożenie wniosku o zainstalowanie w SP nr 2 radioodbiorników z głośnikami” (1949 r.). W tym samym roku jako pierwsza w mieście Szkoła Podstawowa nr 2 otrzymała 4 radioodbiorniki (w następnej kolejności były SP nr 1 i SP nr 3).

W październiku 1948 roku długoletni kierownik szkoły męskiej Józef Skarbek  został przeniesiony na emeryturę. Kierownictwo szkoły powierzono Gustawowi Litworze, dotychczasowemu kierownikowi szkoły w Bielanach. Funkcję zastępcy pełnił Mieczysław Chorabik, a w latach późniejszych Wanda Sroczyńska.

Prace przy rozbudowie kontynuowano, dobudowano nowe skrzydło. W roku szkolnym 1950/1951 wszystkie klasy (380 dzieci) uczyły się już na Osiedlu w nowym budynku szkolnym, liczącym 14 sal. W roku 1957/1958 budynek został otynkowany i stał się trwałym elementem oświęcimskiego krajobrazu. Prowadzono również dalsze prace remontowe wewnątrz. Na przełomie 1957 i 1958 r., z powodu dalszego wzrostu liczby dzieci, podzielono gmach szkolny na dwie szkoły. Szkoła nr 2 zajmowała parter i I piętro. Drugie piętro zajmowała szkoła nr 8, pod kierownictwem Aleksandra Prędysia, dotychczasowego zastępcy kierownika szkoły nr 2. Jednocześnie zaczyna się budowa nowego budynku szkolnego, uwieńczona już w październiku 1958 roku  – wtedy to szkoła nr 8 przenosi się w całości do nowo powstałego budynku. Obecnie mieści się tam Zespół Szkół nr 1. Ostatnim akcentem kończącym prace przy nowym gmachu SP nr 2 jest jego podłączenie na początku 1971 roku do sieci centralnego ogrzewania. Odbyło się to w ramach czynu społecznego przeprowadzonego przez pracowników Zakładu Gospodarki Cieplnej przy MZBM w Oświęcimiu

Jak podaje szkolna kronika SP nr 2 z roku szkolnego 1950/1951 „na wniosek Komitetu Rodzicielskiego i Powiatowego Komitetu PZPR zorganizowano naukę bez religii – szkołę świecką”.

Na uwagę zasługuje działalność Komitetu Rodzicielskiego, który pomagał przy zakupie sprzętu i pomocy naukowych, zajmował się sprawą dożywiania dzieci, organizował wycieczki. Podczas turystycznych eskapad, jak wynika z kroniki szkolnej, młodzież mogła „poznawać piękno i geografię gospodarczą naszego kraju” „przeszłość historyczną i najważniejsze zabytki architektoniczne”, a także „osiągnięcia Polski Ludowej”.

Prężnie działało Szkolne Koło PCK, włączając się we wszystkie uroczystości organizowane przez Zarząd Powiatowy PCK, np. „Tydzień Honorowego Krwiodawstwa” czy z okazji Dni Przeciwgruźliczych. W grudniu 1958 roku Oddział Powiatowy i Wojewódzki, jako wyróżnienie dla tutejszej szkoły, urządził „Zgaduj Zgadulę” pod hasłem „Higiena w szkole”.

W roku 1959 dzieci Szkoły Podstawowej nr 2 miały okazję powitać egzotycznego gościa na ziemiach oświęcimskich – prezydenta Republiki Indonezji, dr. Sukarno, który przyjechał do Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.

 Zgodnie z ustawą O rozwoju systemu oświaty i wychowania z 15 sierpnia 1961 roku, wprowadzono 8-klasową szkołę podstawową stanowiącą „organizacyjną i programową podstawę całego systemu kształcenia i wychowania”. Pierwsze klasy ósme zakończyły naukę w szkole 17 czerwca 1967 roku.

Szkoła rozwijała się w zaskakującym tempie. Kroniki szkolne podają, że na początku roku szkolnego 1960/1961 placówka liczyła 1050 dzieci  zgrupowanych w 27 oddziałach oraz 29 – osobowe grono pedagogiczne. Uczniowie uczestniczą nie tylko w szkolnych czy miejskich konkursach, ale także w kulturalnych przedsięwzięciach o charakterze ogólnopolskim, np. młodzież wzięła udział w II Centralnej Wystawie Młodych Techników w Warszawie, gdzie zaprezentowano m. in. modele rakiet z wyrzutniami oraz modele żaglówek.

W roku szkolnym 1962/1963 szkoła przeszła całkowicie na system gabinetowy. Zorganizowano 2 gabinety matematyczne, 2 – języka polskiego, gabinet fizyczny, przyrodniczy, geograficzny, historyczny, języka rosyjskiego, śpiewu i pracownie techniczne. Sprzyjało to nagromadzeniu i lepszemu wykorzystaniu pomocy naukowych.

Początkowe trudności związane z „wędrówką” dzieci po poszczególnych gabinetach zostały szybko pokonane. Rozszerzyło się także grono pedagogiczne, którego skład w roku szkolnym 1962/1963 liczył 34 osoby.

Kronika szkolna z tego roku wspomina także o pierwszych znaczących sukcesach sportowych szkoły – w powiatowych zawodach łyżwiarskich organizowanych w styczniu 1963 roku na Torkacie w Katowicach szkoła zdobyła drugie miejsce, a w konkurencji indywidualnej uczniowie Sylwester Łopata i Jan Góra kolejno drugie i trzecie.

Młodzież szkolna wraz z nauczycielami brała udział w charakterystycznych dla tamtych czasów uroczystościach, konkursach i pracach społecznych. Były to obchody kolejnych rocznic wyzwolenia Oświęcimia, pochody w dniu 1 Maja, świętowanie kolejnych rocznic Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, Dnia Kobiet, organizowanie konkursów  z okazji 100 rocznicy urodzin Włodzimierza Lenina, celebrowanie 25- lecia PRL, Tygodnia Solidarności, Międzynarodowego Ruchu Oporu, Dni Oświaty Książki i Prasy. Przeprowadzano zbiórki pieniędzy,  np. na pomoc dla walczącego Wietnamu (1968/1969), na budowę „Centrum Zdrowia Dziecka” (kwiecień 1969 rok), na odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie (1971 rok). W ramach edukacji regionalnej, patriotycznej i kulturalnej zapraszano do szkoły ciekawe postaci  –  w roku 1967 szkoła nawiązała współpracę z członkami Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, a w roku 1968 SP nr 2 odwiedził m. in. Andrzej Kieszczyński, znany z TV oraz Miecek Ścibor, mieszkaniec Podhala, który przybliżył uczniom folklor góralski. Co roku, zazwyczaj 20 listopada, obchodzono Dzień Nauczyciela. Nagrody dla grona pedagogicznego, takie jak talony na pralki, rowery oraz motocykle (np. w 1969 roku) świadczą również o polityczno-gospodarczej sytuacji kraju i  stanowią swoiste znaki czasów.

…IMIENIEM WŁADYSŁAWA BRONIEWSKIEGO

27 kwietnia 1974 roku, z okazji XXX – lecia PRL nadano uroczyście szkole imię Władysława Broniewskiego.

Jednym z punktów programu było przekazanie sztandaru ufundowanego przez młodzież szkolną i rodziców. Następnie odsłonięto tablicę ku czci nowego patrona szkoły wykonaną przez załogę ZCHO, wystawę fotokopii dokumentów i zdjęć związanych z życiem i twórczością Władysława Broniewskiego. Tym samym patronat Łukasza Górnickiego nad szkołą odszedł do historii.

“Goście przy blasku świec obejrzeli montaż poetycko-taneczno-muzyczny i wysłuchali  utworów poetyckich mówiących o przyjaźni dwóch narodów – polskiego i radzieckiego”. (wpis z kroniki TPPR z 1977 r.)

Istnienie TPPR-u datuje się do roku 1988. Towarzystwo prowadziło własną kronikę, która dokumentuje jego działalność – upamiętnianie kolejnych rocznic śmierci Lenina oraz Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, organizowanie konkursów wiedzy o ZSRR, obchody Dni Filmu Radzieckiego, Dni Kultury Radzieckiej w Polsce, korespondencja z radzieckimi przyjaciółmi, wieczorki poetyckie poświęcone poezji radzieckiej, olimpiada języka rosyjskiego, współpraca ze szkołą w Wilnie itd.

Na przełomie 1977/1978r. rozpoczęła się budowa drugiego boiska przyszkolnego, a budynek szkoły został wyposażony w radiowęzeł. Początkiem tego samego roku szkolnego SP nr 2 rozpoczyna pierwsze przyjęcia do klasy „0”.

Po trzech latach przygotowań 11 II 1977 w Szkole Podstawowej nr 2 uroczyście otwarto Izbę Wychowania Patriotycznego poświeconą głównie miastu. Było to swoiste “muzeum”, gdzie znajdowały się eksponaty dotyczące Oświęcimia i Małopolski, dokumentujące ich przeszłość i aktualną działalność (albumy, książki, zbiory oświęcimianina pana Jana Stanka, fotokopie sławnych ludzi Oświęcimia oraz zamku). Jak sama nazwa wskazuje zadaniem Izby było przede wszystkim “wychowanie patriotyczne” – tu odbywały się zatem lekcje wychowawcze, lekcje języka polskiego, historii, geografii;  tutaj organizowano także spotkania z weteranami II wojny światowej (m. in. z Janem Wolasem – rok 1979). Swoje miejsce w Izbie Wychowania Patriotycznego znalazły także rekwizyty związane z Komitetem Hiroszima-Oświęcim oraz Grupą Papierkowych Żurawi.

Tradycja Sejmików Uczniowskich, rokrocznie kultywowana w obecnym Gimnazjum nr 2 im. Łukasza Górnickiego,  sięga roku 1979. W grudniu tego roku w SP nr 2 odbył się Pierwszy Sejmik Uczniowski z udziałem uczniów i nauczycieli, na którym omawiano sprawy Kodeksu Ucznia, nauki oraz zachowania. Kolejne sejmiki dotyczyły podobnej tematyki.

Na lata 70 – te przypada także rozszerzenie działalności oraz kolejne sukcesy szkoły w zakresie sportu. Od  1974  roku szkoła bierze udział w zawodach łyżwiarskich, corocznie w SP nr 2 odbywają się rozgrywki Ligi Piłki Nożnej, a w maju tradycyjnie organizowany jest Tydzień Sportu. W styczniu 1976 roku szkoła uczestniczy w I Wojewódzkich Igrzyskach Zimowych Młodzieży Szkolnej w Bielsku-Białej, a rokrocznie angażuje się w Ogólnopolskie Zimowe Igrzyska Młodzieży Szkolnej. W 1978 roku w ramach obchodów Jesieni Oświęcimskiej drużyna piłkarska SP nr 2 zdobywa Puchar Naczelnika Miasta. O większych sukcesach szkoły można mówić dopiero w odniesieniu do lat 80 – tych, kiedy to Magdalena  Mitoraj oraz Przemysław Noworyta w ramach VIII Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży zdobywają złote medale (1981 rok), a na IX Ogólnopolskiej Spartakiadzie Młodzieży drużyna szkoły zajmuje II miejsce w hokeju na lodzie (Katowice 1982).

Końcem lat 70-tych szkoła rozpoczyna również tradycję sesji popularno-naukowych, których celem miało być kształtowanie postawy patriotycznej uczniów i wychowywanie ich w duchu idei pokoju na świecie. Sesje stanowiły element działalności szkoły w związku z jej przyszłą przynależnością do szkół stowarzyszonych UNESCO. W ciągu 20 lat zorganizowano kilkanaście tego typu odczytów, referatów i pogadanek, których tematami były m. in.: działalność ONZ, życie i twórczość Aleksandra Orłowskiego, sytuacja dzieci w okresie II wojny światowej, ludobójstwo hitlerowskie w Europie w latach 39-45, udział Polaków w niesieniu pomocy więźniom obozów koncentracyjnych.

Podobnie jak w latach 60 – tych, tak i przez następne 20 kilka lat szkoła tradycyjnie świętowała kolejne rocznice Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, Dzień Ludowego Wojska Polskiego, Dzień Górnika, Dzień Administracji Szkolnej (29 kwietnia), podejmowano zobowiązania związane ze zjazdami PZPR, organizowano apele i pogadanki dotyczące ówczesnych priorytetów społecznych (apel „Oszczędnością i pracą ludzie się bogacą”  – 1979 r., pogadanka „Rola kobiety w życiu rodziny”  – 1975 r.), uczestniczono w obchodach święta 1 Maja. W styczniu pamiętano o rocznicy wyzwolenia Auschwitz. Luty tradycyjnie celebrowano jako miesiąc patrona szkoły – z tej okazji organizowano konkursy wiedzy o Władysławie Broniewskim, konkursy recytatorskie, plastyczne. Kwiecień obchodzono jako czas pamięci narodowej. Święto Niepodległości obchodzono 6 listopada, na pamiątkę utworzenia w 1918 roku w Lublinie pierwszego rządu ludowego. Wpis do kroniki datujący Święto Niepodległości na 11 listopada widnieje dopiero pod rokiem 1983.

Do corocznych zwyczajów szkoły od lat 70-tych zalicza się także Dzień Samorządności, Szkolny Festiwal Piosenki (1 czerwca), wybory Uczniowskiej Rady Szkoły, „kolorowe czwartki”, czyli dni, kiedy uczniowie byli zwolnieni od noszenia obowiązkowych wówczas mundurków. Warta uwagi jest także działalność w SP nr 2 drużyny zuchów i harcerzy „Zielony Szczep”, która  angażowała się w międzyszkolną współpracę informacyjną na temat obozu Auschwitz-Birkenau, w działalność charytatywną (zbiórka pieniędzy na Domy Dziecka, dary dla powodzian), była także organizatorem różnorodnych imprez sportowych i rozrywkowych na terenie szkoły.

Pierwsze sukcesy na olimpiadach przedmiotowych również datuje się na lata 70-te. W roku 1977 uczeń SP nr 2 – Jacek Dindorf,  zajął pierwsze miejsce w olimpiadzie matematycznej na szczeblu wojewódzkim, a rok później Andrzej Marchewicz zajął I miejsce na stopniu wojewódzkim olimpiady Wiedzy o Partii, co w tych czasach zapewniało splendor i sukces.

Zarówno lata 70-te, jak i wcześniejsze i późniejsze dekady, upływały w SP nr 2 pod znakiem działalności Związku Nauczycielstwa Polskiego, który – jak wspominają emerytowani nauczyciele – istniał w naszej szkole „od zawsze”. Do ZNP należała znakomita większość grona pedagogicznego, a prezesem przez kilkanaście lat był kierownik Gustaw Litwora.  Związek jako „ognisko” gromadził nauczycieli okolicznych szkół (SP nr 2, SP nr 4, SP nr 8, SP w Polance, Monowicach, Porębie Wielkiej), ale jego główne zadania koncentrowały się wokół nadawania tonu aktywności towarzyskiej, inspirowania spotkań kulturalnych, rozrywkowych, które integrowały środowisko nauczycielskie w Oświęcimiu. Częste były zatem wówczas wyjazdy do teatru, kina, wycieczki górskie, zabawy, nierzadko organizowane w sali gimnastycznej SP nr 2. ZNP posiadał także własną drużynę siatkarską, odnoszącą niemałe sukcesy sportowe.

Godna uwagi jest również szkolna świetlica, w której zajęcia odbywały się od lat
60 – tych, jej działalność była kontynuowana przez kolejne lata i dotrwała do dnia dzisiejszego. Funkcję kierownika świetlicy sprawowała Ksawera Pałka. Podstawowe zadania tej  bardzo ważnej jednostki szkolnej miały charakter opiekuńczo-wychowawczy i  polegały na opiece nad dziećmi w godzinach dziennych i popołudniowych, zapewnieniu ciepłego posiłku oraz pomocy w przezwyciężaniu trudności w nauce (odrabianie zadania domowego, lekcje wyrównawcze, gry i zabawy dydaktyczne). Bywały lata, w których ze względu na duże potrzeby uczniów i rodziców związane z animacją świetlicową, zajęcia odbywały się nawet do godz. 19.

Podobnie ważna jest rola Komitetu Rodzicielskiego przez kilka kolejnych dekad począwszy od lat powojennych. Rodzice należący do Komitetu (m. in. Wojciech Bytomski, Tadeusz Mroczek, Jan Cisowski i Henryk Adamski) wspierali szkołę w zakresie prac remontowych i konserwacyjnych, ale udzielali także pomocy uczniom mającym ciężką sytuację rodzinną i finansową. Niezapomniane Święta Edukacji Narodowej, Dni Babci, Święta Patrona i inne szkolne imprezy także odbywały się dzięki aktywności Komitetu Rodzicielskiego.

POD EGIDĄ UNESCO

W 1980 roku nasza szkoła została przyjęta do grona szkół stowarzyszonych UNESCO. Była to wówczas jedyna szkoła w Oświęcimiu oraz jedna z trzech w ówczesnym powiecie stowarzyszona  tej organizacji. Inicjatywa wyszła od Ludwika Mitka, ówczesnego dyrektora SP nr 2, przy całkowitym poparciu Rady Pedagogicznej. Starania rozpoczęto już w roku szkolnym 1977/1978, kiedy to szkoła zaczęła działalność w Klubie Otwartych Szkół. Miejskie i wojewódzkie  władze poparły aspiracje szkoły w marcu 1980 roku, a rok później szkoła otrzymała oficjalne pismo od Polskiego Komitetu ds. UNESCO potwierdzające przynależność SP nr 2 do UNESCO. Koordynacją prac związanych z członkostwem  szkoły w tej międzynarodowej organizacji zajęły się panie Jadwiga Domżał oraz Zofia Stanula. We wrześniu 1981 roku powołano do działalności Klub UNESCO kierowany przez Jadwigę Domżał.

Zadania szkoły związane z UNESCO  dotyczyły głównie upowszechniania wychowania patriotycznego, rozszerzania kontaktów między szkołami w kraju i za granicą, wprowadzania nowych metod nauczania, wdrażania do samorządności, przybliżania problematyki ONZ, nauki języka francuskiego, niemieckiego i angielskiego. Zadania te sukcesywnie realizowano od pierwszego roku przynależności szkoły do szkół stowarzyszonych UNESCO. Już  w czerwcu 1980 roku rozpoczęto współpracę z Międzynarodowym Komitetem ds. UNESCO, utrzymywano kontakty ze szkołami w Omsku, w Wilnie, w NRD a nawet z młodzieżą meksykańską (we wrześniu 1979 roku wystosowano do ambasady Meksyku  list z prośbą o umożliwienie współpracy z tamtejszą młodzieżą) oraz z placówkami szkolnymi w Polsce (m. in. w Limanowej, Katowicach, Cieszynie). W latach 80 – tych w SP nr 2   zorganizowano także szereg imprez środowiskowych (np. XXX-lecie Szkół Stowarzyszonych UNESCO),  sesje popularno-naukowe, utrzymywano ścisłe kontakty z ruchem ekologiczno-pokojowym „Wolę być” działającym przy Technikum Chemicznym w Oświęcimiu, brano udział w różnych konkursach i przedsięwzięciach kulturalnych związanych z działalnością UNESCO (m. in. wysłano fotografie na międzynarodową foto-wystawę w Paryżu pt. „Młodzież lat 80-tych”). Tradycją szkolną stały się także okolicznościowe apele poświęcone przynależności SP nr 2 do UNESCO („Pracujemy dla pokoju” , „Poznajemy życie innych narodów”). W listopadzie 1980 roku szkoła wzięła udział w XI Ogólnopolskim Seminarium Dyrektorów Szkół Stowarzyszonych UNESCO pod hasłem „Kraków – miasto UNESCO”. Przez kilka lat w SP nr 2 działało także  Koło Młodych Internacjonalistów, Koło Wiedzy Obywatelskiej oraz Koło Żywego Słowa.

W roku szkolnym 1983/1984 przeprowadzono w szkole konkurs na tarczę szkolną, która miała nawiązywać do emblematu UNESCO. Konkurs wygrała uczennica Beata Kostarek. Wręczenie uczniom tarcz odbyło się z okazji XXX-lecia istnienia szkół stowarzyszonych UNESCO. W trakcie uroczystości, która zbiegała się z obchodami święta 1 Maja,  wystosowano Posłanie do Młodzieży Świata o Pokój, zaprezentowano akademię   pt. „Przez świat idące wołanie” oraz otwarto Salę Oręża Polskiego i wystawę prac plastycznych dzieci z Japonii.

Ważnymi wydarzeniami  lat 80-tych była wizyta w Kl Auschwitz oraz w naszej szkole delegacji  lekarzy i profesorów z Japonii (sierpień 1980 rok), a także oddanie do użytku młodzieży dwóch sal gimnastycznych oraz Sali Tradycji Ludowego Wojska Polskiego (1985 r.) W tym samym roku szkoła przystąpiła do realizacji zadań Ogólnopolskiego Konkursu „Młodość- Trzeźwość”. Konkursowi, którego kolejne edycje trwały aż do roku 1990, towarzyszyły okolicznościowe apele, konkursy plastyczne, wystawy, projekcje filmów. Akcja „Młodość –Trzeźwość” wspierana była przez prężnie działający w szkole od lat 50-tych  Szkolny Klub PCK, mający także w zakresie swoich działań opiekę nad starszymi osobami, upowszechnianie zasad Czerwonego Krzyża, propagowanie zdrowego i higienicznego trybu życia, pogadanki. Działalność szkolnego PCK kroniki rejestrują aż do roku szkolnego 1988/1989.

Na lata 80-te przypadają także ważne wydarzenia polityczne, które – patrząc z dzisiejszej perspektywy – wówczas decydująco wpływały na obecny kształt i ustrój Europy. Takim zdarzeniem było wprowadzenie w Polsce w grudniu 1981 roku stanu wojennego. Kronika szkoły tak wspomina ten historyczny fakt:

„Rada Państwa wprowadziła 13 grudnia 1981 roku stan wojenny kierując się potrzebą zapewnienia ochrony podstawowych interesów państwa i obywateli w celu stworzenia warunków skutecznej ochrony pokoju, ładu i przywrócenia naruszonej dyscypliny społecznej”. (wpis z kroniki szkolnej – grudzień 1981r.)

Ze względu na sytuację polityczną przerwano naukę szkolną od 17 grudnia do 3 stycznia.

W kwietniu 1985 roku sztandar szkoły został odznaczony złotą odznaką za zasługi dla ZBOWID-u. Rok później Miejski Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa nadaje Szkole Podstawowej nr 2 patronat nad Wspólną Mogiłą Żołnierzy Poległych w czasie II wojny światowej. Zadania szkoły, wynikające z tego wyróżnienia,  miały wiązać się z opieką nad mogiłą, składaniem kwiatów, upamiętnianiem kolejnych  rocznic bitwy.

Na rok 1988 przypada organizacja przez Szkołę Podstawową nr 2 wojewódzkiej uroczystości placówek oświatowo-wychowawczych  z okazji 70-tej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Uroczystość obejmowała otwarcie wystawy historycznej „Drogi do niepodległości” oraz odsłonięcie tablicy upamiętniającej przynależność szkoły do szkół stowarzyszonych UNESCO, a także program artystyczny przygotowany przez uczniów SP  nr 2 „Rzecz o nadziei”, wystawiony w Zakładowym Domu Kultury.

Lata 80-te obfitowały w sukcesy szkoły zarówno na polu edukacyjnym, jak i sportowym i kulturalnym. Uczniowie brali udział w olimpiadach przedmiotowych, które zaowocowały czołowymi miejscami na szczeblach wojewódzkich, zdobywali nagrody w konkursach plastycznych, muzycznych, sportowych – m. in. w Wojewódzkim Przeglądzie Zespołów Artystycznych w Cieszynie zespół instrumentalny SP nr 2 pod kierunkiem Danuty Mayerberg  otrzymał wyróżnienie (1985/1986), prace plastyczne uczniów szkoły zakwalifikowały się do międzynarodowego konkursu ANKARA (1987 r.), a w Wojewódzkiej Lidze Dżudo i w konkurencji Złoty Krążek szkoła zdobyła I miejsce (1987 r.).

Od roku szkolnego 1990/1991, zgodnie z Zarządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia w sprawie powrotu nauki religii do szkół, rozpoczęto prowadzenie lekcji katechezy w przydzielonej na ten cel sali lekcyjnej.

Od 1 września 1991 roku, po odejściu na emeryturę Ludwika Mitka , dyrektorem szkoły została Zofia Stanula, a stanowiska wicedyrektorów objęły Maria Panek oraz Grażyna Korczyk.

Miejskie Gimnazjum nr 2 to szkoła z tradycjami. Przyszłość można jednak budować tylko na bazie gruntowej znajomości przeszłości. Świadoma wartości historii i tradycji w grudniu 2003 roku szkoła powraca do imienia Łukasza Górnickiego – mieszkańca Oświęcimia, pisarza i patrioty doby renesansu, pierwotnego patrona szkoły, której gimnazjum jest naturalnym spadkobiercą. Po uwzględnieniu opinii uczniów, Rady Rodziców oraz Grona Pedagogicznego, dyrekcja zwróciła się do Rady Miasta z wnioskiem o przywrócenie szkole imienia Łukasza Górnickiego. Decyzja ta została usankcjonowana przez Radę Miasta uchwałą z dnia 3 sierpnia 2002 roku. Uroczyste nadanie imienia, przekazanie sztandaru i odśpiewanie po raz pierwszy hymnu Miejskiego Gimnazjum nr 2 odbyło się w grudniu 2003 r. na zakończenie obchodów ROKU  ŁUKASZA  GÓRNICKIEGO.

Miejskie Gimnazjum nr 2 podjęło wyzwania, jakie postawiła reforma oświaty. To szkoła zapewniająca atrakcyjne formy nauki i rozrywki, przyjazna i bezpieczna. Oferuje swoim uczniom możliwość nowoczesnego zdobywania wiedzy i umiejętności potrzebnych w życiu. Temu służą m. in. liczne zajęcia pozalekcyjne, lekcje informatyki z dostępem do Internetu, nauka w klasach z poszerzonym programem języków obcych, zajęcia sportowe, warsztaty aktorskie w szkolnym teatrze „Bez kurtyny”, muzyczna działalność chóru, aktywność Klubu Europejskiego, możliwość zajęć w świetlicy dziennej i popołudniowej. Angażujemy się w ogólnopolskie, a nawet międzynarodowe projekty edukacyjne (np. „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata – Sprawiedliwi wśród nas”, „Socrates Comenius”), współpracujemy z licznymi organizacjami i stowarzyszeniami, dzięki którym realizujemy różnorodne przedsięwzięcia społeczno-obywatelskie i kulturalne (Centrum Edukacji Obywatelskiej, Centrum Żydowskie w Oświęcimiu, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu, Ośrodek „Karta” i inne). Kadra nauczycielska zapewnia wysokie wyniki absolwentów szkoły oraz osiągnięcia uczniów w olimpiadach, ale przede wszystkim kieruje się na co dzień zasadą, aby uczyć swoich wychowanków myśleć i kochać. Grono Pedagogiczne to nie tyle urzędnicy mozolnie wypełniający swoje obowiązki, ale przede wszystkim ludzie z pasją, potrafiący stworzyć atmosferę szkoły, w której czuje się ważny i potrzebny każdy uczeń  – i słabszy, i mocniejszy.  Potwierdzeniem współpracy nauczycieli  i gimnazjalistów są osiągnięcia uczniów w zakresie konkursów przedmiotowych na szczeblu miejskim, ogólnopolskim, a nawet międzynarodowym. Priorytetem szkoły jest indywidualna praca z uczniami zdolnymi, a nawet wybitnymi, umożliwiająca im wszechstronny rozwój    i zdobywanie nowych wiadomości.

Miejskie Gimnazjum nr 2 integruje wiedzę z rozrywką – organizuje turnieje sprawnościowe, konkursy wiedzy, wycieczki integracyjne, rekreacyjne  i turystyczne, wyjścia do kina i na spektakle teatralne, dyskoteki szkolne. Od 10 lat prowadzi wymianę międzynarodową młodzieży z Ballan-Mire, od niedawna współpracuje także ze szkołą  w Niemczech.  Od roku 1999 w programach edukacyjnych i wychowawczych szkoły na stałe zagościły wycieczki umożliwiające poznawanie chlubnych tradycji „małej ojczyzny” – Oświęcimia oraz tragicznej historii miasta (wizyty w muzeum Auschwitz-Birkenau  i w Centrum Żydowskim). Gimnazjum stawia sobie także za cel uczynienie uczniów współgospodarzami szkoły, czemu służy działalność Uczniowskiej Rady Szkoły, organizowanie akcji charytatywnych (Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, akcja „Góra Grosza”), wydawanie szkolnej gazetki, kreowanie wizerunku szkoły i jej promocja. Szkoła aktywnie włącza się w życie miasta, zwłaszcza na płaszczyźnie kulturalnej. Końcem każdego roku dyrekcja otrzymuje kilkadziesiąt pism od Prezydenta Miasta, Rady Miasta, Oświęcimskiego Centrum Kultury i innych instytucji z podziękowaniami za zaangażowanie gimnazjum w działalność miejską.

W roku 2002 czynnie świętowano w Gimnazjum nr 2 rok Tadeusza Makowskiego, w 2003  – rok Łukasza Górnickiego, a w 2004 – rok Aleksandra Orłowskiego. Obecnie szkoła przygotowuje się do święta kończącego Rok Oświaty w Oświęcimiu, którego główne, grudniowe uroczystości,  odbędą się w jej gmachu.

Nie sposób zliczyć i wymienić wszystkich osiągnięć szkoły. Naoczną egzemplifikacją jej sukcesów są puchary, nagrody, dyplomy i wyróżnienia zgromadzone na szkolnych korytarzach i w salach lekcyjnych. Posiadamy także certyfikat „Szkoły z klasą”. Gimnazjum ciągle wzbogaca swoją bazę dydaktyczną, ale zmienia także swój wygląd – większość klas i pomieszczeń szkoły jest wyremontowana i wyposażona w nowe meble. Mamy trzy sale gimnastyczne, świetlicę, stołówkę, dwie pracownie komputerowe, gabinet pielęgniarki.

W dobie ogólnego braku szacunku dla uznanych wartości Miejskie Gimnazjum nr 2 im. Łukasza Górnickiego w Oświęcimiu pragnie przywrócić  w świadomości jego wychowanków właściwe znaczenie pojęciom: dobro, honor, humanizm, tolerancja, patriotyzm na skalę małej i wielkiej Ojczyzny. Za nami wiele osiągnięć i sukcesów, ale przed nami – jeszcze wiele do zdobycia!

·        Księga Czynów z lat 1971-1979

·        Kronika TPPR z lat 1919-1988

·        Fotoreportaże  szkolne  z lat 70-tych i 80-tych

BIBLIOGRAFIA PRZEDMIOTOWA:

·        Brygida Sordyl, Miejskie Gimnazjum nr 2 – szkoła z tradycjami, Oświęcim 2003.

·        Jan Ptaszkowski, Z kart szkolnej kroniki, w: Opowieści spod zamkowej góry, Cieszyn 1983.

GRONO PEDAGOGICZNE SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 2

(OD 2001 r. MIEJSKIE GIMNAZJUM NR 2 IM. ŁUKASZA GÓRNICKIEGO)

1945-2006